Rodzina inteligencka Gradowów, niegdyś żyjąca spokojnie i dostatnio w podmoskiewskim Srebrnym Borze, walczy o przetrwanie. Lata dwudzieste – w kraju panuje terror policyjny i kult wodza narodu, J.W. Stalina. Minęły w Rosji trudne czasy wojennego komunizmu i nastała ożywcza epoka NEP-u, ale mimo większej obfitości dóbr na rynku i pozornej swobody, ludziom to nie przynosi nic dobrego. Życiem każdego sterują zakazy i nakazy. Strach przed represjami NKWD za niesubordynację jest wszechobecny.Niełatwo dokonać wyboru, jak przetrwać, by nie stracić godności. Członkowie rodziny wziętego chirurga Borysa Gradowa – córka, awangardowa poetka, starszy syn, dowódca Armii Czerwonej, młodszy, dogmatyczny komunista, oraz ich bliscy i przyjaciele – stają przed takim dylematem w mrocznych czasach stalinizmu.

W czerwcu 1941 roku Niemcy dokonują zbrojnej napaści na Związek Radziecki. Armia Czerwona cofa się; panuje chaos, całe oddziały poddają się, dochodzi do masowych dezercji. Zagrożona jest Moskwa. Stalin apeluje do sumień rodaków, odwołuje się do patriotyzmu, zwraca wolność więzionym w łagrach dowódcom. Wśród nich jest Nikita Gradow, odarty z młodzieńczych ideałów i rewolucyjnego romantyzmu. Radziecka ojczyzna żąda jednak od żołnierza Armii Czerwonej kolejnych poświęceń w strasznych wojennych latach, które odciskają się bolesnym piętnem na losach Gradowów i całego narodu.

Kontynuacja losów Gradowów, inteligenckiej rodziny ze Srebrnego Boru. Nikt z jej kręgu nie spodziewał się, że dramatyczna walka o przetrwanie tak bardzo odmieni życie Borysa Nikiticza Gradowa, seniora rodu, jego dzieci i wnuków. Pod koniec lat czterdziestych i w pierwszej połowie pięćdziesiątych, po wyniszczającej wojnie, Związek Radziecki zdumiewa stabilizacją i wzrostem swojej potęgi. Motorem rozwoju kraju jest szeroko rozumiany realizm socjalistyczny, rozpowszechniany w państwach satelickich, czego też boleśnie doświadcza bratnia Polska. Inaczej niż dotychczas ma się kształtować kultura i polityka społeczeństwa socjalistycznego. Literaturę i sztukę musi cechować zaangażowanie polityczne i ideowe., musi służyć budowie ustroju komunistycznego, stanowić przeciwwagę dla kapitalistycznego Zachodu. ZSRR oddziela się od świata żelazną kurtyną. Starzejący się Stalin rządzi niepodzielnie i jest obsesyjnie podejrzliwy. Dopatruje się wrogów nawet wśród członków politbiura. Nikt nikomu nie ufa. Wiadomo, że za każdy przejaw niesubordynacji grozi więzienie albo śmierć. Dla większości Rosjan Stalin jest w tym czasie wcieleniem władzy, twórcą sukcesów narodu i partii. On, jedyny autorytet we wszystkich dziedzinach działalności państwa totalnego, jest władcą ludzkich losów.